Audiometria tonalna – co to jest? Kluczowe informacje
Audiometria tonalna, znana również jako badanie progów słyszenia (PTA), jest podstawowym i niezwykle ważnym narzędziem w diagnostyce słuchu. To nieinwazyjne i bezbolesne badanie, które pozwala na precyzyjną ocenę zdolności słyszenia danej osoby. Głównym celem audiometrii tonalnej jest określenie najcichszego dźwięku, jaki pacjent jest w stanie usłyszeć przy różnych częstotliwościach. Dzięki temu można zidentyfikować ewentualne niedosłuchy, określić ich rodzaj oraz stopień zaawansowania, co jest kluczowe dla dalszego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. Badanie to stanowi fundament w procesie zrozumienia, jak funkcjonuje nasz słuch i czy występują w nim jakiekolwiek nieprawidłowości.
Na czym polega badanie audiometrii tonalnej?
Badanie audiometrii tonalnej polega na systematycznym prezentowaniu pacjentowi dźwięków o różnej częstotliwości i natężeniu. Celem jest ustalenie najniższego poziomu głośności (progu słyszenia), przy którym dana osoba jest w stanie usłyszeć dźwięk o określonej częstotliwości. Proces ten jest przeprowadzany przy użyciu specjalistycznego urządzenia zwanego audiometrem. Pacjent, znajdujący się w wyciszonym pomieszczeniu, zazwyczaj w specjalnej kabinie audiometrycznej, zakłada na uszy słuchawki. Następnie, w odpowiedzi na prezentowane dźwięki – od najcichszych do coraz głośniejszych – pacjent sygnalizuje, że je słyszy, najczęściej poprzez naciśnięcie przycisku. Badanie obejmuje zarówno przewodnictwo powietrzne (dźwięk dociera do ucha przez przewód słuchowy) jak i kostne (dźwięk jest przekazywany bezpośrednio do ucha wewnętrznego przez kości czaszki), co pozwala na dokładniejszą lokalizację potencjalnego problemu w narządzie słuchu.
Jak wygląda badanie słuchu audiometrii tonalnej?
Przebieg badania audiometrii tonalnej jest zazwyczaj bardzo podobny i składa się z kilku kluczowych etapów. Po wejściu do specjalnie przygotowanej, cichej kabiny audiometrycznej, która minimalizuje wpływ dźwięków zewnętrznych, pacjent proszony jest o założenie specjalistycznych słuchawek. Jedno z uszu jest badane, podczas gdy drugie jest albo wyciszane (maskowane), albo badane oddzielnie. Następnie audiolog lub protetyk słuchu rozpoczyna prezentowanie dźwięków o różnej częstotliwości – od niskich (basów) do wysokich (sopranów). Na początku dźwięki są bardzo ciche, a ich głośność jest stopniowo zwiększana, aż pacjent je usłyszy i zareaguje, np. naciskając przycisk. Po ustaleniu progu słyszenia dla danej częstotliwości, proces jest powtarzany dla kolejnych. Badanie trwa zazwyczaj od 15 do 30 minut. Po zakończeniu, wyniki są zazwyczaj dostępne od razu i przedstawiane w formie graficznej, zwanej audiogramem.
Audiometria tonalna: jakie są wskazania i kiedy wykonać?
Istnieje szereg sytuacji i objawów, które powinny skłonić do wykonania badania audiometrii tonalnej. Wskazania do przeprowadzenia tego badania są szerokie i obejmują zarówno osoby doświadczające konkretnych problemów ze słuchem, jak i te, które chcą profilaktycznie zadbać o swoje zdrowie słuchu. Problemy z rozumieniem mowy, zwłaszcza w hałaśliwym otoczeniu, są jednym z najczęstszych sygnałów ostrzegawczych. Podobnie, zauważalne szumy uszne, które mogą być uciążliwe i wpływać na codzienne funkcjonowanie, wymagają diagnostyki. Warto również zwrócić uwagę na sytuacje, gdy pacjent zwiększa głośność telewizora lub radia, aby lepiej słyszeć, lub gdy zauważa, że sam mówi głośniej niż zwykle. Te symptomy mogą sugerować początkujący niedosłuch, który można skutecznie zdiagnozować dzięki audiometrii tonalnej. Ponadto, badanie to jest zalecane w celach profilaktycznych co 1-2 lata, szczególnie dla osób pracujących w hałasie lub mających predyspozycje do problemów ze słuchem.
Kto powinien wykonać badanie słuchu?
Badanie audiometrii tonalnej jest rekomendowane dla szerokiego grona osób, które zauważyły u siebie jakiekolwiek niepokojące zmiany w zakresie słyszenia lub chcą świadomie dbać o swoje zdrowie słuchu. Do grupy tej należą przede wszystkim osoby, które doświadczają trudności z rozumieniem mowy, zwłaszcza w głośnych miejscach, takich jak restauracje czy imprezy. Osoby cierpiące na szumy uszne, czyli słyszące dźwięki w uszach, których nie ma w otoczeniu, również powinny poddać się temu badaniu. Ponadto, jeśli zauważasz, że musisz podgłaśniać telewizor lub radio, aby komfortowo słyszeć, lub że sam mówisz głośniej niż zazwyczaj, może to być sygnał wskazujący na ubytek słuchu. Badanie jest również ważne dla osób, które pracują w hałaśliwym środowisku, narażone są na uszkodzenia słuchu spowodowane ekspozycją na wysokie natężenia dźwięku. Warto pamiętać, że niektóre placówki oferują bezpłatne badanie audiometrii tonalnej, co czyni je łatwiej dostępnym dla wszystkich.
Audiometria tonalna u dzieci i dorosłych
Audiometria tonalna jest narzędziem diagnostycznym, które można stosować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, jednak z pewnymi modyfikacjami w przypadku najmłodszych. U dorosłych badanie przebiega standardowo, zgodnie z opisanymi wcześniej procedurami, i pozwala na dokładne określenie progów słyszenia oraz rodzaju i stopnia niedosłuchu. U dzieci, zwłaszcza tych młodszych, kluczowa jest możliwość współpracy podczas badania. Dlatego też, badanie można zazwyczaj wykonać u dzieci powyżej 6-7 roku życia, które są w stanie zrozumieć instrukcje i aktywnie uczestniczyć w procesie, reagując na dźwięki. Dla młodszych dzieci stosuje się inne metody diagnostyczne, takie jak audiometria zabawowa, gdzie badanie jest przeprowadzane w formie zabawy, lub inne techniki, które nie wymagają aktywnej współpracy ze strony dziecka. W obu grupach wiekowych, przygotowanie do badania nie jest skomplikowane, jednak zaleca się unikanie nadmiernego hałasu przed wizytą, aby zapewnić jak najdokładniejsze wyniki.
Interpretacja wyników audiometrii tonalnej – audiogram
Interpretacja wyników audiometrii tonalnej opiera się na analizie audiogramu, który jest graficznym przedstawieniem progów słyszenia pacjenta. Audiogram to wykres, na którym oś pozioma reprezentuje częstotliwość dźwięku (w hercach, Hz), a oś pionowa – natężenie dźwięku (w decybelach, dB). Im niżej na wykresie znajduje się próg słyszenia, tym słabszy słuch. Norma słuchowa zazwyczaj mieści się w zakresie od 0 do 20 dB dla większości częstotliwości. Oznacza to, że osoba słyszy dźwięki o natężeniu od 0 do 20 dB jako ciche, ale słyszalne. Wszelkie odchylenia od tej normy wskazują na pewien stopień ubytku słuchu. Analizując kształt i położenie krzywych na audiogramie, specjalista jest w stanie określić rodzaj ubytku słuchu, czyli czy jest to niedosłuch przewodzeniowy (problem w uchu zewnętrznym lub środkowym), odbiorczy (problem w uchu wewnętrznym lub nerwie słuchowym) czy mieszany (połączenie obu typów). Na podstawie tych informacji można również określić stopień niedosłuchu – od łagodnego po głęboki.
Co oznacza norma słuchowa i progi słyszenia?
W kontekście audiometrii tonalnej, norma słuchowa odnosi się do zakresu dźwięków, które zdrowy, prawidłowo słyszący człowiek jest w stanie usłyszeć. Najczęściej przyjmuje się, że progi słyszenia dla większości częstotliwości mieszczą się w przedziale od 0 do 20 decybeli (dB). Oznacza to, że osoby ze słuchem w normie mogą usłyszeć dźwięki o takim natężeniu. Na audiogramie, progi słyszenia są zaznaczane jako punkty, które po połączeniu tworzą krzywą. Im wyżej na osi pionowej (bliżej 0 dB) znajduje się ta krzywa, tym lepszy jest słuch dla danej częstotliwości. Odstępstwa od tej normy, czyli słyszenie dźwięków dopiero przy wyższym natężeniu (np. od 25 dB wzwyż), wskazują na występowanie niedosłuchu. Określenie tych progów jest kluczowe, ponieważ pozwala na obiektywną ocenę zdolności słyszenia i jest podstawą do dalszej diagnostyki oraz planowania ewentualnego leczenia lub doboru aparatów słuchowych.
Rodzaje ubytku słuchu wykrywane przez audiometrię
Audiometria tonalna jest niezwykle skutecznym narzędziem pozwalającym na rozróżnienie podstawowych typów ubytku słuchu, co ma fundamentalne znaczenie dla dalszego postępowania terapeutycznego. Badanie to umożliwia wykrycie trzech głównych kategorii niedosłuchu. Niedosłuch przewodzeniowy występuje, gdy dźwięk ma problem z dotarciem do ucha wewnętrznego, co często jest spowodowane przeszkodami w uchu zewnętrznym lub środkowym (np. zaleganie woskowiny, zapalenie ucha, perforacja błony bębenkowej). W przypadku niedosłuchu odbiorczego, problem leży w uchu wewnętrznym (ślimaku) lub w nerwie słuchowym, co może być spowodowane uszkodzeniem komórek słuchowych, np. w wyniku hałasu, starzenia się lub niektórych chorób neurologicznych. Trzecim typem jest niedosłuch mieszany, który jest połączeniem obu powyższych rodzajów, gdzie występują problemy zarówno na drodze przewodzenia dźwięku, jak i w samym uchu wewnętrznym lub nerwie słuchowym. Rozpoznanie tych typów ubytku słuchu jest kluczowe, ponieważ wpływa na wybór metod leczenia, takich jak farmakoterapia, interwencja chirurgiczna czy dobór odpowiednich aparatów słuchowych.
Podsumowanie: rola audiometrii tonalnej w diagnostyce słuchu
Audiometria tonalna odgrywa nieocenioną rolę w kompleksowej diagnostyce zaburzeń słuchu. Jest to podstawowe badanie, które dostarcza obiektywnych danych na temat zdolności słyszenia, pozwalając na precyzyjne określenie progów słyszenia w różnych zakresach częstotliwości. Dzięki temu można zdiagnozować obecność i stopień niedosłuchu, a także zidentyfikować jego rodzaj – przewodzeniowy, odbiorczy czy mieszany. Wyniki audiometrii tonalnej stanowią fundament do dalszych badań, takich jak tympanometria czy audiometria mowy, a także są kluczowe przy podejmowaniu decyzji o leczeniu lub doborze odpowiedniego aparatu słuchowego. Regularne wykonywanie tego badania, zwłaszcza w celach profilaktycznych, pozwala na wczesne wykrycie problemów ze słuchem, co zwiększa szanse na skuteczną interwencję i poprawę zdrowia słuchu. Właściwa ocena słuchu jest nie tylko kwestią komfortu, ale przede wszystkim ma ogromny wpływ na komunikację, jakość życia i ogólne samopoczucie, dlatego opieka audiologiczna i regularne badania są tak ważne.
Dodaj komentarz